مردم شناسی دانش زندگی است و فرهنگ، محور مردم شناسی محسوب می شود. فرهنگ هر جامعه منحصر به فرد و شامل ترکیبی از ارزشها و هنجارهایی است که در جای دیگر نمی توان یافت. هر اجتماع انسانی، فرهنگ خاصی دارد که می توان آنها را از یکدیگر تمیز داد؛ بدین معنی فرهنگ به مفهوم شیوه فکری و اعتقادی و روشهای زندگی اعضای یک گروه از مردمان است؛ یعنی ابزارهایی که می سازند و سبکی که مبتنی بر آن کارها را به انجام می رسانند . با این تعبیر، هر چیز، اثر، رسم و اندیشه ای و هر شیوه بیان و رفتاری که به جامعه مربوط می شود به دانش مردم شناسی مرتبط است.
از اسفند ۱۳۸۶ بعد از مرمت حمام قجر این حمام به موزه مردم شناسی تغییر کاربری پیدا کرد و به سه بخش اقوام، آداب و رسوم و مشاغل تقسیم شده است.
در فضای سربینه گوشه هایی از زندگی اقوام کرد ، تات ، قزوینی ، مراغی و ترک به نمایش گذاشته شده است و بخش دوم، فضای میاندر به آئین های سور وسوگ اختصاص یافته اند.
در بخش سوم یا گرمخانه شیوه سنتی مشاغلی مانند آهنگری ، مسگری ، حلاجی و … مشاهده می شود . در ادامه هر یک از این غرفه ها به تفصیل معرفی می شوند.
طایفه کردها
کردها در منطقه وسیعی از کشورهای ایران، ترکیه، عراق، ارمنستان، یونان و قبرس ساکن هستند. (استانهای غربی ایران نیز محل استقرار این قوم بشمار می آیند) دلیری و رشادت های مردم این قوم همیشه زبانزد خاص و عام بوده و در بسیاری از مواقع که مرزو بوم این کشور تهدید می‌شده است، کمر همت بسته و به دفاع از کیان مملکت خویش، ایران پرداخته اند. البته این دلیری و رشادت گاهی موجب ترس حکومت های وقت شده است. از دوره صفویه تا اواسط حکومت پهلوی اقدام به کوچاندن این قوم به مناطق مختلف کرده اند. طوایف بسیاری از این قوم نیز در مناطق مختلف استان قزوین از جمله بخش های مرکزی،شمال غربی استقرار یافته اند. موسیقی جایگاه بسیارویژه‌ای در بین این قوم دارد تا جایی که در تمامی وضعیت های اجتماعی و فردی نقش اصلی را بازی می کند.
طایفه ترک ها
ترک ها گسترده ترین قوم در نیمه شمالی ایران می باشند. این قوم در دوره های مختلف تاریخ ایران نقش های سر نوشت سازی را ایفا کرده اند. با انتقال پایتخت از تبریز به قزوین توسط شاه طهماسب صفوی در اواسط قرن دهم هجری طایفه های مختلفی از این قوم اقدام به مهاجرت به منطقه قزوین کردند که نخستین آنها شاهسوندها می باشند و تقریبا در تمامی بخش ها ی استان قزوین پراکندگی آنها دیده می شود.بخش مرکزی و غربی استان عمده ترین محل استقرار این قوم در در قالب طایفه های مختلف می باشد و گویش های مختلفی در بین این قوم دیده می شود.
طایفه تات
تاتها در قالب گروههای مختلف قومی در بخشهایی از منطقه الموت، تاکستان و بوئین زهرا ساکن هستند. زبان شناسان زبان تاتی را به نام زبان داغستانی معرفی می کنند که در مناطق شمال ایران و همچنین کشورهای مشترک المنافع حاشیه دریای خزر رایج می باشد. تاتها در منطقه تاکستان و بوئین زهرا از راه کشاورزی و باغداری مخصوصا کشت انگور امرارمعاش میکنند.
آنها پس از برداشت انگور از تاکستانهای خود خوشه های سالم را در قالب چند خوشه با نخ های پنبه ای ریسه می کنند و پس از آویزان کردن ریسه از سقف اطاقهایی که برای این منظور در نظر گرفته می شود انگور را تا پایان زمستان و نوروز سالم و با طراوت نگه می دارند. به هر یک از این ریسه ها آوین گفته می شودو به این عمل آوین بستن می گویند.
طایفه مراغی ها
در ۱۷ روستا از روستاهای منطقه الموت طایفه ای ساکن هستند که تفاوت بسیاری به لحاظ نژاد و زبان با دیگر ساکنان منطقه دارند و زبان شناسان زبان رایج بین این قوم را جزء زبانهای فارسی باستان به حساب می آورند.
از ویژگیهای خاص این قوم ازدواجهای درون گروهی بین آنها می باشد و رسمهای رایج، آنها را ملزم به ازدواج با هم طایفه ای های خود می کند.
مراغی ها در کشاورزی، خصوصا کشت حبوبات و همچنین در تولید پوشاک و منسوجات مهارت منحصر بفردی دارند. آنها تمامی مراحل تولید، بافت، رنگرزی و دوخت را خود انجام می دهند تا جایی که در معماری خانه های سنتی، آنها یک اتاق به نام پاچالخانه برای بافندگی در نظر می گیرند.
قزوین
از سنتهای دیرینه شهر قزوین پخت شیرینیهای خانگی است مردم قزوین اعتقاد خاصی به این سنت دارند. زنان قزوینی به شکل گروهی در اسفند ماه شروع به پخت شیرینی می کنند آنها در ابتدا بادام و پسته را که بیشتر از باغات سنتی خود تهیه کرده اند را آرد کرده وهمراه دیگر وسایل مورد نیاز گرد هم می آورند ، خمیر آنها را تهیه کرده و با قالب آنها را در اشکال مختلف در می آورند پس از چیدن آنها در داخل سینی، سینی را داخل فرهای سنتی به نام آپُلو قرار داده و می پزند. مهمترین شیرینیهای قزوین عبارتند از: قرابیه ( نان بادامی )، نان برنجی، پا درازی، اتابکی، نان نخودی، نان قندی، نان چرخی، نان چایی و باقلوا. اکثر این شیرینی‌ها برای ایام عید تهیه میشوند. باقلوا برای مراسم عروسی و مراسم موردی دیگر از جمله در میهمانی بازگشت حجاج نیز پخته میشود.
شیرواره
تعاونی ها نوعی مدیریت با اندوخته های جمعی بشمار می آید.به گواه بسیاری از انسان شناسان، نخستین تعاونی ها به همت زنان شکل گرفته است. شیرواره از کهن ترین تعاونی ها است که در اکثر مناطق ایران رایج می باشد. زنان در فصلی که شیر دهی دامهای آنها کم می شود شیرهای دوشیده از دام های خود را در قالب گروهای چند نفری یک کاسه می کنند و آن را به نوبت در اختیار اعضا قرار می دهند تا او با آن شیر بتواند به مقدار کافی فراورده های شیری تهیه کند. البته در این تعاونی با شیوه های متفاوت، میزان آورده و مقدار برداشت رعایت می شود تا کسی متضرر نگردد. شیرواره تقریبا در تمامی روستاهای استان قزوین رایج می باشد.